De FNV tussen 'top-down' en 'bottom-up'

Zaterdag 13 januari. Tivoli Utrecht loopt vol met ruim 2000 vakbondsleden. Het al enige tijd geleden aangekondigde 'Offensief tegen de race naar beneden' van de FNV gaat van start.

De aanloop naar die bijeenkomst verloopt niet bepaald vlekkeloos. Eerst wil een meerderheid van het FNV-Ledenparlement niet dat het offensief in deze vorm en omvang wordt uitgerold: te duur, te weinig gericht, te weinig zwaartepunt in sectoren en bedrijven, en te veel 'Den Haag'.
Het bestuur legt aanvankelijk, bij monde van Han Busker de motie naast zich neer. In Rotterdam wordt de week daarna gestart met een eigen offensief, los van de officiële campagne.

Diezelfde week treedt vicevoorzitter Mariëtte Patijn, één van de motoren achter het offensief per direct terug: teveel gedoe en interne discussies, te weinig draagvlak.

'Tivoli' toont in elk geval één ding: de urgentie van een offensief tegen de race naar beneden wordt door de leden van de FNV breed gedragen.

Tivoli bewijst nog iets van enorm belang: de helden - want zo mag je ze noemen - van Deliveroo, van zorginstelling Axion Continu, uit de WSW, de Wajongers, de mensen van Post.nl en ik vergeet er vast nog: ze waren er, en hoe.
Zij maken niet alleen de race naar beneden, die hen in volle omvang treft, pijnlijk zichtbaar, in al zijn 19de eeuwse mensonwaardigheid. Zij tonen ook dat - en hoe-  je de strijd tegen die race naar beneden gezamenlijk en trefzeker aan kunt gaan.

Waarom is dit zo ont-zet-tend belangrijk? Omdat het de FNV verplicht om met alle kracht te werken aan een succesvol offensief. Een offensief dat niet blijft hangen in enkele demonstratieve acties, in stoere woorden, mooie brieven en in vage toezeggingen van 'bevriende' politici. Een offensief dat helpt de vakbeweging weer op de kaart te zetten als serieus te nemen tegenmacht tegenover de neoliberale aanjagers van de race naar beneden.    

Misschien ook de moeite waard: twee verdiepende notities over dit onderwerp FNV-offensief op de  tweesprong tussen kansrijk en kansloos: kritiek op de uitgangspunten van het offensief Gaat de FNV in het offensief? Een aanzet tot analyse van de diepere oorzaken van de race naar beneden.

Slingerbeweging…

Het opstappen van Mariëtte Patijn lijkt grotere gevolgen te hebben dan zich aanvankelijk liet aanzien. Uit de brieffragmenten die in het FD te lezen waren, valt op te maken dat zij voorstander was van het 'top-down' uitrollen van het offensief tegen de race naar beneden.
Zinnen als " …niet zitten te wachten op nog meer discussie over wie van onderop is, en dat leden 'als geen ander weten dat we de strijd niet alleen in hun bedrijf of sector moeten voeren.[1]" spreken boekdelen.

Nog geen week later lijken de resterende bestuursleden een radicale ommezwaai te maken, onder druk van het Ledenparlement. Van doorgeschoten 'top-down' naar doorschietend 'bottom-up'. In de speech van Han Busker op zaterdag 13 juni is dat nog niet zo te merken. Wél aan de'offensief-website' die op maandag 15 januari de lucht ingaat. Weg zijn de eerdere uitgangspunten en eisen, weg is de brochure die sinds voorjaar 2017 de contouren van het offensief schetst. Het accent komt vrijwel volledig te liggen op 'ophalen' en 'verhalen en ideeën verzamelen'.
Maar nog geen dag later is de flyer…terug van weggeweest? Althans de eisen die daarin geformuleerd zijn. In alle brede ongerichtheid die het FNV Ledenparlement enkele weken eerder nog afwees.
Slingeren van top-down naar bottom-up en weer terug, zonder tekst en uitleg over het waarom van die bewegingen. Illustratief voor de huidige verwarring binnen de FNV?

Blootleggen van de diepere oorzaken niet belangrijk?

Blijft staan dat nog steeds niet of nauwelijks wordt voldaan aan enkele basale randvoorwaarden voor een succesvol offensief:

1.      zoals de FNV zelf zegt: het komt er op aan de diepere oorzaken van de race naar beneden bloot te leggen en te benoemen.

2.      een succesvol offensief is een gericht offensief, met heldere eisen, het bevechten waard.
Tot nu toe waaiert het offensief alle kanten op, wijzigen de gestelde eisen met de dag, en munten die eisen vooral uit door vaagheid en een hoog 'open deur' gehalte.

3.      een succesvol offensief heeft een sterk en herkenbaar fundament op de werkplek van de leden nodig.
Een klus die de FNV - uitzonderingen daargelaten - al jaren verwaarloost. Juist als je stelt dat je met veel eisen 'de politiek' op het oog hebt, zul je die politiek moeten confronteren met van onderop opgebouwde tegenmacht.

De startbijeenkomst in Tivoli laat wel een paar kleine lichtpuntje ziens. Sterker, in één van de middagsessies blijkt dat veel ingrediënten voor een goede analyse klaarliggen. Maar 'doorpakken' naar de diepere oorzaken is er nog niet bij.
Ook een gericht en concreet eisenpakket, en een aanpak die de politiek niet bestookt met bedelbrieven, maar in de houdgreep van de gemobiliseerde achterban neemt (en niet meer loslaat), het is er nog niet.

Zij die de race naar beneden aan den lijve ondervinden, en de strijd daartegen willen voeren, hebben recht op een analyse die de diepere oorzaken van die race blootlegt, benoemt, en omzet in gerichte vakbondseisen. Als je dat verzuimt vraag je om een richtingloos en versnipperd offensief.

 Aan deze opdracht moeten de FNV, bestuur en beleidsmedewerkers voorop, daadwerkelijk, snel en grondig vorm geven. Ook in het belang van de toekomst van de FNV zelf.
Des te bedroevender dat de urgentie hiervan maar niet door lijkt te willen dringen. Ook binnen het ledenparlement lijken velen de voorkeur te geven aan 'ophalen' en directe actie via de sectoren, zonder een 'vermoeiend' onderzoek naar de diepere oorzaken van de race naar beneden.

Zie ook: FNV-offensief op de  tweesprong tussen kansrijk en kansloos: kritiek op de uitgangspunten van het offensief Gaat de FNV in het offensief? Een aanzet tot analyse van de diepere oorzaken van de race naar beneden.

18 januari 2018

---

[1] Financiële Dagblad, 9 januari 2018